Laureaci Nagrody Zaufania „Złoty OTIS” 2021

Złoty OTIS za dorobek życia w medycynie

Prof. Ida Kinalska, specjalista endokrynologii i diabetologii; była m.in. przewodniczącą Oddziału Białostockiego Towarzystwa Internistów Polskich, wiceprzewodnicząca ZG Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego

Prof. Wiesław W. Jędrzejczak, długoletni szef Katedry i Kliniki Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych WUM w Warszawie, b. krajowy konsultant w dziedzinie hematologii

Złoty OTIS: Nagrody specjalne

Prof. Paweł Bogdański, kierownik Katedry Leczenia Otyłości, Zaburzeń Metabolicznych i Dietetyki Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
Nagroda za walkę ze stereotypami na temat leczenia otyłości

Prof. Mieczysław Walczak, kierownik Kliniki Pediatrii, Endokrynologii, Diabetologii, Chorób Metabolicznych i Kardiologii Wieku Rozwojowego Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, konsultant krajowy w dziedzinie endokrynologii i diabetologii dziecięcej, przewodniczący Zespołu Koordynacyjnego ds. Chorób Ultrarzadkich
Nagroda za wybitne osiągnięcia w organizacji leczenia chorób rzadkich w Polsce

„Lekarz – Bohater pandemii 2020”

Prof. Karolina Sieroń, kierownik Oddziału Chorób Wewnętrznych Szpital MSWiA w Katowicach.

Lekarz-Społecznik 

Dr n. med. Tadeusz Borowski-Beszta, psychiatra, współzałożyciel pierwszego w Polsce stacjonarnego hospicjum „Dom Opatrzności Bożej”

Złoty OTIS za dorobek życia w stomatologii

Prof. Stanisław Majewski, twórca nowoczesnego Instytutu Stomatologii w UJ i jego pierwszy dyrektor, b. kierownik Katedry Protetyki Stomatologicznej, były konsultant krajowy w dziedzinie protetyki stomatologicznej

Złoty OTIS za dorobek życia w farmacji

mgr Maria Głowniak, były Główny Inspektor Farmaceutyczny, członekNaczelnej Rady Aptekarskiej, b. wiceprezes NRA

Debiuty naukowe

mgr Mateusz Gliwiński, doktorant z Katedry i Zakładu Immunologii Medycznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego

mgr Wojciech Marciniak, Zakład Genetyki i Patomorfologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

Filip Machaj, student VI roku Wydziału Lekarskiego Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego

Jakub Rosik, student VI roku Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, praca naukowa

Mgr Wojciech Marciniak: Miałem dużo szczęścia, mogąc pracować w zespole prof. Lubińskiego

Rozmowa z doktorantem Wojciechem Marciniakiem z Zakładu Genetyki i Patomorfologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego.

Rok temu otrzymał Pan Zachodniopomorskiego Nobla za badania dotyczące stężenia arsenu we krwi jako markera raka piersi w polskiej populacji. Teraz – Nagroda Zaufania Złoty OTIS 2021, będąca ciągiem dalszym – za test diagnostyczny pozwalający na określenie ryzyka zachorowania na raka piersi na podstawie stężeń arsenu we krwi. Powinnam spytać, dlaczego właśnie arsen, ale, patrząc na to, gdzie i z kim Pan pracuje, odpowiedź może być tylko jedna.

Tak, nie mogło być inaczej. Jednak nieprzypadkowo znalazłem się w zespole genetyka i onkologa, prof. Jana Lubińskiego, kierownika Zakładu Genetyki i Patomorfologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, szefa Centrum Badawczego Read-Gene, który od lat zajmował się zależnością między stężeniem arsenu we krwi a ryzykiem nowotworów u kobiet. Ten problem chodził mi po głowie już wcześniej. A kiedy zobaczyłem, jak obiecujące wyniki ma Profesor, postanowiłem i chciałem wnieść w te badania coś swojego. Tym bardziej że rak piersi wciąż należy do najczęstszych na świecie i każda nowa inicjatywa, każda nowa metoda diagnostyczna, która mogłaby tę sytuację poprawić, jest bardzo potrzebna.

Dlaczego arsen jest tak niebezpieczny, co już o nim wiadomo w kontekście raka piersi? Co pokazały dotychczasowe badania?

To jedenz pierwiastków, których obecność w organizmie, zwłaszcza w wyższych stężeniach, zwiększa ryzyko pojawiania się różnych chorób. Udowodniono, że zatrucie metalami ciężkimi aż 6,5-krotnie zwiększa ryzyko nowotworu. A wysokie stężenie metali ciężkich, takich jak rtęć, kadm, ołów, występuje u co najmniej połowy naszego społeczeństwa. Arsen również należy do bardzo niebezpiecznych czynników rakotwórczych.

Jedno z badań, prowadzone przez ponad trzy lata przez zespół naukowców PUM i ośrodek badawczy Read-Gene, kierowany przez prof. Lubińskiego, wykazało, że na 1700 kobiet obserwowanych w tym czasie blisko 100 raków różnych narządów wystąpiło u kobiet z podwyższonym stężeniem arsenu we krwi. Wśród tych nowotworów były głównie nowotwory piersi. Raki nie wystąpiły w grupie ok. 400 kobiet ze stężeniem arsenu we krwi poniżej 0,6 mikrogramów na litr.

W kolejnym badaniu, z udziałem ok. 1300 kobiet, które są nosicielkami mutacji w genie BRCA1, wykazano podobną zależność. Zdrowe kobiety obserwowano przez 3,5 roku (średnio). W tym czasie rozwinęło się ok. 100 raków. głównie piersi. U kobiet będących nosicielkami mutacji w genie BRCA1 stężenie arsenu powyżej 0,84 mikrogramów na litr jest związany z blisko 2-krotnie podwyższonym ryzykiem raka.

To wszystko jak najbardziej przemawia za tym, żeby doskonalić metody oznaczania stężenia arsenu we krwi – i Panu to się udało. Na czym polega ta metoda?

Nie chciałbym wdawać się w techniczne szczegóły, mogę tylko potwierdzić, że istotnie ta metoda pozwala na bardzo czułe oznaczenia, poniżej 1 mikrograma na litr. I właśnie poszukiwanie takich metod – czułych, selektywnych, które przełożą się na dokładniejszą diagnostykę, a tym samym skuteczniejszą profilaktykę i ewentualnie skuteczniejszą terapię, to wyzwanie dla nauki.

Rozmawiała Bożena Stasiak